BHP, czyli bezpieczeństwo i higiena pracy, to zestaw regulacji, które pozwalają na bezpieczne i higieniczne wykonywanie pracy w zakładzie. Dzięki znajomości zasad BHP, pracownik wie, jak przygotować się do wypełniania obowiązków w miejscu pracy, a także czego unikać oraz jak się zachować w przypadku sytuacji awaryjnej (na przykład pożaru). BHP obejmuje dziedziny, takie jak: ergonomia, techniczne bezpieczeństwo, ekonomika pracy, medycyna pracy czy psychologia pracy. Istotą zasad BHP jest zapewnienie możliwości bezpiecznego wykonywania pracy w higienicznych warunkach. Bezpieczeństwo można rozumieć jako utrzymanie zagrożenia pod kontrolą (w sytuacji, gdzie zagrożenie jest do zaakceptowania) lub jako względnie bezpieczny stan, który zgodny jest z normą bezpieczeństwa. Przestrzeganie wymogów BHP w miejscach pracy nadzoruje Państwowa Inspekcja Pracy. Regulacje dotyczące zasad BHP i prawa pracy zawarte są w dziale X Kodeksu Pracy. Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy mają wobec siebie szereg zobowiązań. W szczególności pracodawca powinien zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz zadbać o ochronę zdrowia i życia pracownika.  

Narzędzia pracownicze

BHP – szkolenia wstępne 

Jednym z rodzajów szkolenia BHP jest szkolenie wstępne. Jego cel to zapoznanie i wprowadzenie pracownika w środowisko firmy, czyli wytłumaczenie mu obowiązujących w niej zasad i procedur. Zatrudnienie każdego nowego pracownika wiąże się z obowiązkiem przeprowadzenia wstępnego szkolenia BHP, nawet, jeśli pracownik miał już takowe w poprzedniej firmie. Różne miejsca pracy to różne zasady, ale też inne zagrożenia, więc z tego powodu niemal każdorazowo konieczne jest przebycie szkolenia wstępnego. Najważniejsze jest bezpieczeństwo pracowników. Szkolenie wstępne ma ważność do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na stanowisku pracowniczym, zaś kierownicy, którzy zarządzają grupą ludzi, muszą odbywać takie szkolenie co 6 miesięcy. Szkolenie wstępne składa się z instruktażu ogólnego i instruktażu stanowiskowego. Instruktaż ogólny to zasady dotyczące wszystkich stanowisk. Obowiązuje on każdego pracownika firmy i wszyscy muszą się z nim zapoznać. Instruktaż stanowiskowy dotyczy pracy na konkretnym stanowisku. Przeprowadzenie szkolenia dla nowych pracowników to obowiązek pracodawcy. Musion mieć pewność, że każdy w firmie zna podstawowe zasady bezpieczeństwa. Osoba niezaznajomiona z zasadami BHP może powodować duże szkody i osłabiać wydajność całej placówki. 

Instruktaż ogólny 

Korzystanie z Internetu na laptopie

Instruktaż ogólny to generalne wyjaśnienie zasad BHP w miejscu pracy. Nie może odbywać się zdalnie, a jego czas trwania to minimum 90 minut. Udział w nim muszą wziąć wszyscy praktykanci oraz nowi pracownicy. Za zorganizowanie i poprowadzenie takiego instruktażu odpowiada wyspecjalizowana osoba z kwalifikacjami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Jednakże, jeśli w firmie jest pracownik, który posiada odpowiednie umiejętności, poparte uprawnieniami, to można to zadanie powierzyć właśnie jemu. Z reguły takie szkolenie musi być zorganizowane podczas pierwszego dnia na nowym stanowisku, a prowadzący ma do dyspozycji szereg pomocy dydaktycznych takich jak: prezentacje, filmy, rzutnik, rekwizyty.  

Instruktaż stanowiskowy 

Ten typ szkolenia jest bardziej specjalistyczny, ukierunkowany na konkretne stanowisko. W tym przypadku pracownik dowiaduje się, jakie ryzyko wiąże się z wykonywaniem danego zawodu oraz jakie zagrożenia czekają na niego w czasie wykonywania swoich obowiązków. Ponadto zostaje on wyposażony w wiedzę, jak zapewnić bezpieczeństwo sobie i innym podczas trwania pracy. Studenci odbywający praktyki, a także uczniowie podejmujący praktykę w zawodzie, muszą zaliczyć ten rodzaj szkolenia. Czas trwania takiego instruktażu jest uzależniony od rodzaju zagrożeń, które występują na danym stanowisku lub od długości stażu pracy tej osoby. Istotne jest także doświadczenie zawodowe szkolonej osoby. Instruktaż stanowiskowy może przeprowadzić osoba zarządzająca konkretną grupą pracowników, ale pod warunkiem, że ma ku temu odpowiednie kwalifikacje. 

BHP – szkolenie okresowe 

Szkolenie okresowe to rodzaj szkolenia, prowadzony w celu zaktualizowania wiedzy pracowników o nowe informacje, które pojawiły się na przestrzeni czasu. Osoby przeprowadzające takie szkolenie mogą, po uprzednim otrzymaniu stosownego zawiadomienia od pracodawcy, zwrócić uwagę na jakieś szczególnie istotne kwestie. Pierwsze szkolenie okresowe powinno, co do zasady, zostać przeprowadzone przed upływem roku od momentu zatrudnienia. W przypadku stanowisk kierowniczych, ten okres graniczny wynosi pół roku. Istotne jest, aby przestrzegać terminów szkoleń BHP, więc do obowiązków pracodawcy należy organizacja tych szkoleń zgodnie z harmonogramem. Podczas ewentualnej kontroli Państwowej Inspekcji Pracy, niedopilnowanie terminów szkoleń BHP – grozi otrzymaniem przez firmę wysokiej kary pieniężnej. Bardzo ważne jest zatem, by wyznaczono osoby, które byłyby odpowiedzialne za przestrzeganie i pilnowanie grafiku szkoleń. Terminy ważności szkoleń różnią się w zależności od rodzaju wykonywanej pracy i mogą sięgać nawet do sześciu lat. Poniżej podane są przykłady stanowisk wraz z informacją, dotyczącą okresu ważności szkoleń: 

  • stanowiska robocze – 3 lata (niebezpieczne prace – 1 rok), 
  • osoby na stanowiskach kierowniczych, zarządzające grupą ludzi – 5 lat, 
  • inżynierzy, technicy, konstruktorzy – 5 lat, 
  • pracownicy biur i administracji – 6 lat (czasem możliwe jest zwolnienie ze szkolenia po spełnieniu określonych warunków) 
Prowadzenia szkolenia

Szkolenie okresowe zazwyczaj kończy się egzaminem, który przygotowuje prowadzący. Ukończenie szkolenia okresowego skutkuje otrzymaniem zaświadczenia, które później znajduje się w aktach osobowych pracownika. W momencie, gdy szkolenie odbywa się po zwyczajowym dla danego stanowiska czasie pracy, czyli “po godzinach”, pracownikowi należy się wynagrodzenie za tak zwane nadgodziny lub pracę w czasie wolnym. Szkolenie okresowe może odbywać się zarówno online, jak i stacjonarnie. Forma online bywa określana także jako e-learning. Jest to bardzo wygodny dla pracownika sposób przeszkolenia, gdyż może on samodzielnie przechodzić przez poszczególne etapy szkolenia i robić to w wybranym przez siebie momencie dnia. Taka forma szkolenia jest uznawana prawnie dla większości grup zawodowych (z wyjątkiem pracowników robotniczych – ze względu na formę instruktażu jaka jest tam wymagana).