Wstęp

Prace konserwacyjne przy statku powietrznym mogą być duże (głęboka konserwacja) lub składać się z drobnych przeglądów lub napraw pomiędzy lotami (obsługa techniczna liniowa). Można je ogólnie podzielić na inżynierię i odnawianie. Prace inżynieryjne obejmują prace rutynowe ora prace polegające na usunięciu usterki na zewnątrz i wewnątrz statku powietrznego. Mogą one być wykonywane w hangarze, na lotnisku lub na płycie lotniska. Odnawianie może polegać na usuwaniu farby, czyszczeniu i malowaniu całości lub części pokrycia statku i okazjonalnym wykonywaniu prac w jego wnętrzu.

Wymagania dostępu dla inżynierii i odnawiania także mogą być różne. Np., odnawianie może wymagać szerszych pomostów roboczych na poziomach, które nie zawsze są idealne do prowadzenia prac inżynieryjnych. Odnawianie wymaga także zachowania odstępu pomiędzy statkiem powietrznym a platformą roboczą. Potrzeba zapewnienia bezpiecznego dostępu dla wszystkich branż, które mogą pracować przy statku powietrznym, wymaga starannego planowania, a często również i zmian w dostępie w miarę postępu prac.

Niebezpieczeństwa i ryzyka związane z pracami konserwacyjnymi przy statku powietrznym są podobne do tych w budownictwie. Jednakże, nielinearny kształt obrabianego przedmiotu (statku powietrznego) oraz znaczenie unikania uszkodzeń jego powłoki i struktur stwarza dodatkowe ryzyka.

Rodzaje urządzeń dostępu

W branży wykorzystuje się szeroki wachlarz urządzeń dostępu. Obejmują one podwieszane platformy robocze, specjalnie zbudowane do odnawiania statków powietrznych, platformy przystosowane kształtem do całości lub części statku powietrznego, doki obsługowe, które można dostosować pod względem wysokości oraz profilu różnych statków powietrznych (np. doki obsługowe dziobów i ogonów), różnego rodzaju rusztowania, podesty ruchome przejezdne, wieże i stopnie.

Specjalistyczny sprzęt w postaci doków jest znaczącą inwestycją, jednak może on zapewnić bezpieczny dostęp, ponieważ pozwala on na dokładne dopasowanie się do kształtu statku powietrznego. Systemy mogą stanowić część wyposażenia hangaru i mogą być wykorzystywane w wielu kombinacjach poziomych i pionowych.

Bardziej powszechne są dostosowane doki i rusztowania, które są zazwyczaj stałymi mobilnymi konstrukcjami.

Zasady ogólne

Jeżeli specjalne doki obsługowe są niedostępne, potrzeba dopasowania się do zaokrąglonego korpusu stanowi jeden z głównych problemów zapewnienia bezpiecznego dostępu do statku powietrznego. Należy poświęcić dużo uwagi szczegółom, aby nie dopuścić do występowania istotnych i niebezpiecznych przerw (odległości) pomiędzy statkiem powietrznym a podestem roboczym.

Następujące wytyczne mogą zapewnić bezpieczne miejsce pracy:

  • Planując dostęp, należy wziąć pod uwagę potrzeby wszystkich użytkowników.
  • Należy zabezpieczyć wszystkie krawędzie za pomocą osłon krawędzi podestów roboczych, wież, rusztowań, itp., z których upadek mógłby spowodować obrażenia ciała. (Zazwyczaj kadłub samolotu zabezpieczy przynajmniej jedną krawędź).
  • Otwory w kadłubie samolotu, np. drzwi i ładownie, powinny być wyposażone w zabezpieczenie krawędzi, środek dostępu spełniający normę omówioną w dalszej części niniejszego dokumentu lub pozostawać zamknięte. Pasy do futryn drzwi samolotu nie są w stanie zapobiec upadkom i nie stanowią odpowiedniego zabezpieczenia krawędzi. Dostępne są jednak autorskie system ochrony otwartych drzwi.
  • Krawędzie, z których przedmioty, takie jak narzędzia i materiały, mogą wypaść i spowodować obrażenia, powinny być wyposażone w bortnice. Miejsca, w których luźne przedmioty są układane w stosy ponad bortnicami, wymagają dodatkowej ochrony. Takie środki mogą także pomóc w zapobieganiu uszkodzeniu powłoki samolotu.
  • Przestrzeń pomiędzy podestem roboczym a statkiem powietrznym może się różnić w zależności od charakteru wykonywanej pracy. Jednakże, powinna być tak mała, jak to w praktyce możliwe i nie powinna być na tyle duża, aby dopuścić do upadku przedmiotów lub ludzi. Jeżeli nie można tego osiągnąć, należy zapewnić ochronę krawędzi, w tym, w razie potrzeby, bortnicę.
  • Należy stosować środki zapobiegające upadkom lub łagodzące ich skutki, gdy praca wykonywana jest na samej powłoce samolotu, np. praca wykonywana przez osoby zajmujące się konserwacją stojące na skrzydłach.
  • Rusztowania i inne urządzenia dostępu powinny być stabilne. Prawdopodobnie rusztowania nie będą montowane w ogólnie uznanym standardowym układzie, więc powinien istnieć dowód, że przeprowadzono obliczenia wytrzymałości i stabilności.
  • Dostęp do rusztowań i platform powinien być w miarę możliwości wewnętrzny, a wejście do każdego podestu powinno być wyposażone w drzwi zapadowe. Urządzenie powinno być na tyle wytrzymałe, aby wytrzymać ciężar wszystkich materiałów i sprzętu, który ma zostać przyjęty tą drogą.
  • W niektórych przypadkach dotyczących konserwacji statku powietrznego można przewidzieć, że rusztowanie będzie na tyle złożone, iż konieczne będzie sporządzenie planu montażu, demontażu i użytkowania przez kompetentną osobę.
  • Niezależnie od sposobu uzyskania dostępu, należy rozważyć środki ucieczki w sytuacji nagłej. W większości przypadków środki dostępu/wydostania się nie pozwolą na taką samą prędkość ucieczki w przypadku pożaru, co konwencjonalne schody ewakuacyjne. Jeżeli inspektorzy mają jakiekolwiek wątpliwości co do adekwatności środków ucieczki, mogą zechcieć przyjrzeć się ocenie ryzyka pożarowego sporządzonego przez pracodawcę. Jeżeli jest on niedostępny lub istnieją jakiekolwiek wątpliwości co od jego adekwatności, inspektorzy powinni skontaktować się z jednostką straży pożarnej.

Dopasowywanie się do kształtu statku powietrznego

Można wykorzystać następujące techniki w celu uzyskania lepszego dopasowania wewnętrznej krawędzi podestu roboczego do kształtu statku powietrznego:

  • Odcinki ze sklejki mogą być używane do dokładnego dopasowania się do kształtu kadłuba. Można je przygotować przed przyjazdem samolotu. Technika ta może być przydatna przy dziobie statku powietrznego i do zamykania przestrzeni pomiędzy rusztowaniem a nachylonymi przednimi krawędziami skrzydeł. Każdy odcinek ze sklejki powinien być odpowiednio podparty i wystarczający wytrzymały, aby przyjąć zakładane obciążenie.
  • Rusztowanie w kształcie trapezu, tj. tylna podłużnica dłuższa niż przód, może zostać wykorzystana do dopasowania rusztowania do kształtu statku powietrznego.
  • Podesty mogą być podwieszane tak, aby podest roboczy znajdował się blisko kadłuba. Konieczne możne okazać się dokonywanie niewielkich zmian w wysokości podestów roboczych w celu zapewnienia pracownikom bez konieczności dokonywania przez nich podwyższeń, które mogą sprawić, że znajdą się oni poza zabezpieczeniem zapewnianym przez barierki ochronne.

Dostosowane platformy i rusztowania mogą wymagać modyfikacji z użyciem technik opisanych w punktach 1-3 powyżej, jeżeli używa się ich dla typów statków powietrznych, dla którego nie zostały zaprojektowane.

W trakcie usuwania farby wykorzystanie folii z tworzywa sztucznego może częściowo zasłaniać używane rusztowanie lub podest roboczy. Dlatego też sprawdzenie stanu rusztowania lub podestu roboczego jest szczególnie ważne, aby upewnić się, że nadal zapewniają one wymagany poziom ochrony przed upadkiem.

Rozważania dotyczące poszczególnych metod dostępu

Doki obsługowe

Niektóre doki obsługowe wyposażone są w mechanizm pozycjonowania z napędem silnikowym. Zarówno przemieszczanie się doków, jak i same mechanizmy mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa (np. upadek z niezabezpieczonych krawędzi oraz niebezpieczeństwo przygniecenia/zakleszczenia pomiędzy ruchomymi częściami doku i niebezpiecznymi częściami maszyn, które stanowią elementy mechanizmów). Należy ocenić i kontrolować niebezpieczeństwa w postaci doków z napędem silnikowym.

Wykorzystanie podestów ruchomych przejezdnych

We wszystkich przypadkach podesty ruchome przejezdne powinny być odpowiednie do użytkowania, do którego są przeznaczone. Najważniejsze kwestie do rozważenia to:

  • Czy mogą zaoferować bezpieczny dostęp do danego zadania (czy pracownicy będą musieli wychylić się z kosza na zbyt dużą odległość, czy umiejscowienie podestu ruchomego przejezdnego spowoduje jego niestabilność)?
  • Czy są odpowiednie dla danego środowiska (np. ochrona przed tworzeniem się nadmiernej mgły lakierniczej lub przedostawanie się łatwopalnych oparów może wymagać kontroli podestów ruchomych przejezdnych używanych do rozpylania farby)?

Stopnie dostępu i podesty

Stopnie dostępu i podesty oferują elastyczne sposoby dostępu do wielu obszarów statku powietrznego. Jednakże, istniejące stopnie dostępu i podesty służące do konserwacji mogą wymagać modyfikacji w celu dostosowania ich do odpowiednich przepisów.

Istnieją europejskie normy dotyczące urządzeń i sprzętu do obsługi naziemnej statków powietrznych.

Inspektorzy mogą znaleźć kilka klasycznych stopni dostępu i podestów, z których niektóre można przedłużyć o ponad 2 m. Nie wszystkie są wyposażone w barierki zabezpieczające krawędzie, chociaż niektóre posiadają regulowaną barierkę po jednej stronie.

W miarę możliwości należy zapewnić barierki ochronne, chociaż może to oznaczać, że potrzebne są różne urządzenia w celu uzyskania dostępu do różnych obszarów statku powietrznego. Regulowane barierki mogą być odpowiednie dla niektórych stopni i platform zwłaszcza, gdy statek powietrzny zapewnia ochronę krawędzi dla jednej krawędzi lub ich większej liczby.

Uprzęże i linki bezpieczeństwa

Zapewnienie sprzętu z zabezpieczeniem krawędzi może nie być racjonalnie możliwe w przypadku niektórych krótkoterminowych zadań, takich jak kontrola nitów. Niektóre z tych działań mogą zostać przeprowadzone przy pomocy podestów ruchomych przejezdnych. Alternatywą może być wykorzystanie urządzeń podtrzymujących, które uniemożliwiają użytkownikowi dotarcie do krawędzi, z której mógłby spaść. Tylko w przypadku, gdy ich zastosowanie nie wchodzi w grę, należy rozważyć użycie systemów zabezpieczających przed upadkiem, w tym pełną uprząż ochronną oraz linki bezpieczeństwa pochłaniające energię.

Systemy zabezpieczające przed upadkiem (w tym wszelkie linie poziome używane do zakotwiczania) muszą być właściwie zaprojektowane, zainstalowane, konserwowane, odpowiednio dobrane, a ich użytkowanie ściśle nadzorowane. Użytkownicy powinni zostać przeszkoleni w zakresie bezpiecznego użytkowania i konserwacji uprzęży.

Tam, gdzie to możliwe, punkt kotwiczenia linki bezpieczeństwa powinien znajdować się powyżej głowy osoby ją noszącej. Punkty kotwiczenia mogą stanowić integralną część powierzchni statku powietrznego lub część wyposażenia hangaru, np. pozioma linia życia podwieszona do konstrukcji. W pewnych okolicznościach podesty ruchome przejezdne mogą być odpowiednim punktem kotwiczenia dla pracy wykonywanej z powierzchni samolotu.

Istotne jest, aby została zachowana bezpieczna odległość, aby zapobiec uderzeniu o ziemię przez użytkownika. Pracodawcy powinni wziąć pod uwagę odkształcenia punktów kotwiczenia lub napiętej linii życia, a także wpływ rozmieszczenia zamontowanych dowolnych pochłaniaczy energii. Może być wymagane ustanowienie znacznego prześwitu. Np., system obejmujący pełną uprząż ochronną i dwumetrową linkę bezpieczeństwa z pochłaniaczem energii zakotwiczonym na poziomie stóp użytkownika może wymagać do 5,25 m poniżej punktu zakotwiczenia.

Należy także rozważyć rodzaj uprzęży. Pracodawca musi dokładnie wiedzieć, do czego uprząż jest przeznaczona: urządzenie podtrzymujące (tj. zapobieganie przyjęcia niebezpiecznej pozycji przez pracownika) lub zapobiegnięcie upadkom (tj. ochrona w przypadku upadku). W pierwszym przypadku, pas biodrowy i linka bezpieczeństwa zapewniają odpowiedni poziom zabezpieczenia. W drugim przypadku, wymagana będzie pełna uprząż ochronna i linka bezpieczeństwa pochłaniająca energię.

Należy zapewnić bezpieczny dostęp w celu przymocowania uprzęży do punktu kotwiczenia. Jest on również wymagany w trakcie pracy na samych punktach kotwiczenia.

Statek powietrzny jako podest roboczy

Dostęp do górnej powierzchni samolotu może być trudny. Powierzchnie te obejmują skrzydła, stabilizatory poziome, ogon oraz górę samolotu. Doki obsługowe, rusztowania, podesty ruchome przejezdne typu podnośnik koszowy mogą być używane do zapewnienia bezpiecznego dostępu w przypadku większości wykonywanych zadań.

Jednakże, w ograniczonej liczbie przypadków konieczne jest wykonywanie pracy przy użyciu powłoki samolotu jako podestu roboczego. Mogą one obejmować konserwację liniową na płycie lotniska. Nadal należy zapewniać środki zabezpieczające przed upadkiem.

Niektóre przedsiębiorstwa pozwalają na używanie powłoki samolotu jako podestu roboczego, jeżeli pracownik ma na sobie pełną uprząż ochronną i linkę bezpieczeństwa absorbującą energię połączoną z punktem kotwiczenia w koszu podestu ruchomego przejezdnego (tj. pracownik wychodzi z kosza podestu ruchomego przejezdnego na powłokę samolotu).

Ten sposób użycia podestu ruchomego przejezdnego niesie za sobą dodatkowe zagrożenia. Po pierwsze, nie można zaprojektować punktu kotwiczenia w koszu w taki sposób, aby wytrzymał on siłę generowaną przez upadek człowieka. Po drugie, wielkość i kierunek sił spowodowanych upadkiem może spowodować przewrócenie się podestu ruchomego przejezdnego.

Dlatego właśnie inspektorzy nie powinni zezwalać na wykonywanie pracy w taki sposób, o ile przedsiębiorstwo nie stwierdzi, że:

  • Punkt kotwiczący systemu zapobiegania upadkom może wytrzymać siły generowane przez spadającego człowieka;
  • Podest ruchomy przejezdny pozostanie stabilny w momencie upadku;
  • System zapobiegania upadkom jest odpowiedni (w szczególności, istnieje wystarczający prześwit do poziomu gruntu).

Kontrola i konserwacja urządzeń dostępu

Jeżeli dostęp jest zbudowany tylko częściowo lub jest w trakcie modyfikacji, ta część dostępu, która nie jest wykorzystywana, musi zostać ograniczona wyraźnymi znakami i barierami. Aby zapewnić przestrzeganie tego ograniczenia, powinien istnieć wystarczający nadzór nad pracownikami.

Statek powietrzny poddawany naprawie / renowacji zwykle zapewnia zabezpieczenie krawędzi po jednej stronie urządzeń dostępu. Do poważnych upadków dochodziło, gdy pracownicy wykonywali pracę na platformach i rusztowań jezdnych, które nie były umieszczone obok statku powietrznego (np. w celu posprzątania). Jeżeli takie urządzenia nie znajdują się przy statku powietrznym, powinny one zostać oznakowane ostrzeżeniami (np. „niepełne rusztowanie”), a dostęp do nich powinien zostać uniemożliwiony (np. przez łańcuchy w punktach wejścia). Alternatywnie, mogą one zostać zabezpieczone w inny sposób, np. poprzez zapewnienie zabezpieczenia otwartej krawędzi umieszczenie przy niej podobnego sprzętu.

Urządzenia podnośnikowe

Dla niektórych urządzeń mogą być odpowiednie okresowe kontrole pomiędzy gruntowanymi badaniami. Inspektorzy mogą zapytać pracodawców, czy uwzględnili tę kwestię jako część ocen ryzyka dotyczących urządzeń podnośnikowych.

Wspólny sprzęt

Wykonawcy robót związanych z konserwacją statków powietrznych mogą zezwolić podwykonawcom na używanie swoich urządzeń. Alternatywnie, podwykonawcy mogą zapewnić swoje własne urządzenia dostępu, ale pozwolić personelowi innych przedsiębiorstw na korzystanie z niego.

Podstawą zasadą jest fakt, iż strony powinny uzgodnić między sobą, kto jest odpowiedzialny za jakie aspekty konserwacji urządzeń.

Z powodu uszkodzeń konstrukcyjnych i mechanicznych dochodziło do wypadków. Jeżeli inspektorzy znajdą źle serwisowany sprzęt na płycie lotniska nie powinni być zaskoczeni, iż nikt nie będzie gotowy na wzięcie na siebie odpowiedzialności za ten fakt. Wiele przedsiębiorstw może z niego korzystać, być może nawet bez wiedzy i zgody faktycznego właściciela.

Jeżeli inspektorzy nie są w stanie ustalić, kto jest odpowiedzialny za utrzymanie urządzeń, mogą skontaktować się z organem zarządzającym portem lotniczym, który zazwyczaj będzie przygotowany na usunięcie ich jako złom.

Kompetencje

Pracodawcy nie powinni nikomu pozwalać na angażowanie się w żadne działanie związane z pracą na wysokości lub z użyciem sprzętu wykorzystywanym przy pracy na wysokości, jeżeli osoba taka nie posiada do tego kompetencji.

Jeżeli przedsiębiorstwo dysponuje specjalistycznym sprzętem, w tym sprzętem zaprojektowanym i zbudowanym do użytku tylko w odniesieniu do jednego rodzaju statku powietrznego lub ograniczonego zakresu rodzajów statków powietrznych, personel powinien posiadać odpowiednie kompetencje do rozpoznania i wyboru odpowiedniego sprzętu dla danego statku powietrznego i wykonywanego zadania.

Czynności wykonywane przez inspektorów

Inspektorzy proszeni są o stosowanie standardów szczegółowo określonych w niniejszym dokumencie podczas kontrolowania lub omawiania prac konserwacyjnych statku powietrznego wykonywanych na wysokościach.

Bezpośredniość ryzyka

W przypadku osób wykonujących prace związane z konserwacją i odnawianiem statków powietrznych istnieje niebezpieczeństwo odniesienia poważnych obrażeń, jeżeli prace te wykonywane są na wysokościach.

Doszło do wielu poważnych i śmiertelnych wypadków w związku z upadkami z platform serwisowych, schodów prowadzących do statku powietrznego oraz otwartych drzwi statku powietrznego. Jeżeli nie zabezpieczono krawędzi zgodnie ze standardami przedstawionymi w niniejszym dokumencie, inspektorzy powinni rozważyć wydanie zakazu. Działanie mające na celu ograniczenie ryzyka może być tak proste, jak umieszczenie istniejących barierek ochronnych na podestach roboczych lub wykorzystanie rusztowania wieżowego lub podestów ruchomych przejezdnych albo jako podestów roboczych lub zabezpieczenie krawędzi.

Należy zwróci uwagę na systemy kontroli ryzyka w zakresie zakupu sprzętu, serwisowania i dokładnych badań, jak również szkoleń w zakresie wyboru i użytkowania sprzętu, systemów utrzymywania zabezpieczenia krawędzi oraz ograniczania dostępu do niezabezpieczonego doku obsługowego oraz kontroli zarządzania wykonawców.